Mặc dù tình hình đăng kiểm trên cả nước hiện tại đang thông suốt, nhưng dự báo khả năng ùn tắc sẽ quay trở lại vì nhiều nguyên nhân.
Ách tắc đăng kiểm thiết bị
Sở GTVT TP.HCM vừa có văn bản khẩn gửi Sở KH-CN TP.HCM về việc một nửa trung tâm đăng kiểm (TTĐK) trên địa bàn có nguy cơ phải đóng cửa.
Cụ thể, TP.HCM hiện có 18 TTĐK với 42 dây chuyền kiểm định đang vận hành hoạt động, phục vụ kiểm định phương tiện xe cơ giới bình quân 2.520 lượt xe/ngày. Theo quy định, các cơ sở sử dụng phương tiện đo phải kiểm định định kỳ (12 tháng/lần). Kiểm định sau sửa chữa đối với phương tiện đo trong quá trình sử dụng và chấp hành việc thanh tra, kiểm tra về đo lường của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Thời gian qua, các TTĐK trên cả nước nói chung và tại TP.HCM nói riêng đã khẩn trương liên hệ các đơn vị có chức năng kiểm tra, kiểm định, hiệu chuẩn các thiết bị đo, phương tiện đo sử dụng trong hoạt động kiểm định xe cơ giới. Tuy nhiên đến nay, trên địa bàn TP.HCM mới chỉ có 9/18 TTĐK đã hoàn tất việc kiểm định các thiết bị đo thuộc nhóm 2 tại đơn vị mình; các TTĐK còn lại vẫn chưa thể hoàn tất việc này.
Qua tìm hiểu của Sở GTVT, các TTĐK đã tích cực liên hệ các đơn vị được chỉ định thực hiện hoạt động kiểm định ở các khu vực phía nam và phía bắc để kiểm tra thiết bị. Song các đơn vị phía nam (từ Đà Nẵng trở vào) thông báo tạm thời không đủ điều kiện kiểm định thiết bị phân tích khí xả thuộc phương tiện nhóm 2; hoặc thông báo đã hết khí (chưa tìm được nhà cung cấp). Trong khi đó, các đơn vị khu vực phía bắc thông báo đủ điều kiện kiểm định phương tiện đo nhưng lại yêu cầu TTĐK luân phiên chở thiết bị ra Hà Nội để kiểm định nếu có nhu cầu.
Trao đổi với Thanh Niên, một lãnh đạo Sở GTVT lo lắng, nếu không kiểm chuẩn được thiết bị đo thì các TTĐK sẽ phải dừng hoạt động theo quy định. Giám đốc một TTĐK tại Q.11 (TP.HCM) thừa nhận, việc đăng kiểm thiết bị, phương tiện của TTĐK là việc làm thường xuyên nhưng chủ yếu là do lãnh đạo TTĐK chủ động lên kế hoạch. “Ở TTĐK của tôi hồi trước tết, chúng tôi đã liên hệ với một nhóm để đi kiểm định tại Long An. Các TTĐK khác có lẽ do xáo trộn ban giám đốc, hoặc chủ quan nên không đăng ký kịp”, vị này thông tin.
Ông Lê Trung Tính, Chủ tịch Hiệp hội Ô tô vận tải TP.HCM, cũng nhận định: “Trước hết, trách nhiệm để xảy ra trục trặc phải là do các TTĐK; còn nếu việc phối hợp giữa các đơn vị, các bộ, ngành không tốt, để xảy ra hậu quả ùn tắc cho người dân thì Chính phủ chắc chắn sẽ có biện pháp xử lý”.
Nhằm tạo điều kiện cho các TTĐK hoàn tất việc kiểm định thiết bị đo, Sở GTVT đề nghị Sở KH-CN sớm có ý kiến đề xuất Bộ KH-CN chỉ định đơn vị có chức năng hỗ trợ nhân viên và thiết bị đến TP.HCM để hỗ trợ trong tháng 2 này, tập trung kiểm định các thiết bị đo tại các TTĐK còn lại. Thiết bị của các TTĐK ở TP.HCM sẽ được tập kết tại TTĐK xe cơ giới 50-08D (Q.12). Chi phí vận chuyển các thiết bị và chi phí ăn ở, đi lại của nhân viên đơn vị kiểm định sẽ được các TTĐK chi trả. Theo khảo sát của PV, hiện nay Trung tâm tiêu chuẩn đo lường chất lượng 3 đã có thông báo đến các TTĐK trên địa bàn TP.HCM đăng ký để kiểm định, có thể sẽ sớm giải quyết được khâu ách tắc.
Liệu có ùn tắc đăng kiểm ?
Sáng 22.2, ghi nhận của PV Thanh Niên tại các TTĐK trên địa bàn TP.HCM, tình hình xe đi kiểm định có tăng nhưng vẫn chưa có dấu hiệu ùn tắc. Tại TTĐK 50-04V (Khu công nghiệp Cát Lái, P.Thạnh Mỹ Lợi, TP.Thủ Đức), xe ra vào đăng kiểm thông thoáng dù ở đây đa số là xe tải lớn, xe đầu kéo. Khoảng 9 giờ sáng, có 30 xe đang xếp hàng, tuy nhiên số dây chuyền hoạt động đầy đủ nên thời gian chờ đợi không lâu, các xe vào ra nhanh chóng.
Tại TTĐK 50-03S trên QL13 (P.Hiệp Bình Chánh, TP.Thủ Đức), lượng xe đến đăng kiểm tăng khá cao so với thời điểm trước tết, tuy nhiên các dây chuyền chỉ hoạt động đến đầu giờ chiều là đã kiểm xong hết các xe. TTĐK 50-02S (Q.11) thì vắng vẻ. Ông Huỳnh Văn Thiệt, Giám đốc TTĐK 50-02S, cho biết: “Tình hình đăng kiểm hiện nay ế lắm, lượng xe ít, anh em chỉ làm một buổi là xong hết việc”.
Theo Sở GTVT TP.HCM, giai đoạn này tình hình đăng kiểm tại TP.HCM vẫn được đảm bảo ổn định vì số lượng phương tiện tới hạn đăng kiểm trên địa bàn thành phố trong tháng 2 chỉ khoảng 32.000 xe, trong khi năng lực hiện có của 18 TTĐK là 60.000 phương tiện.
Ngay tại địa phương từng xảy ra ùn tắc cục bộ vài tháng trước là Đồng Nai, tình hình đăng kiểm cũng đã thông thoáng. Đi kiểm định xe vào sáng 22.2, anh Tuấn Kiệt, ngụ tại Biên Hòa (Đồng Nai), khoe: “Tôi đến TTĐK 60-04D, không cần đăng ký trước gì cả, xe nào đến trước thì xếp hàng trước, nhân viên đăng kiểm nhiệt tình, vui vẻ, chỉ khoảng 1 tiếng là xong hết”.
Theo lý giải của các TTĐK, do ảnh hưởng của việc ùn tắc đăng kiểm ô tô từ đầu năm 2023 khiến nhiều phương tiện bị gián đoạn chu kỳ kiểm định, nhiều xe có hạn kiểm định vào tháng 2, 3 nhưng vì các TTĐK quá tải nên đến tháng 4, 5 mới được kiểm định. Kết hợp với các quy định mới ở Thông tư 02/2023, Thông tư 08/2023 của Bộ GTVT đã khiến lượng xe có nhu cầu kiểm định vào tháng 2 giảm mạnh nhưng sẽ đẩy lượng xe có nhu cầu kiểm định vào tháng 4, tháng 5 tới đây tăng cao. Dự kiến, các phương tiện đến TTĐK sẽ đông trở lại vào tháng 4.
Dựa trên số liệu thống kê phương tiện đến hạn kiểm định và tình hình hoạt động của các đơn vị đăng kiểm trên toàn quốc, Cục Đăng kiểm VN đánh giá, trong năm 2024 lượng phương tiện đến kiểm định tại các đơn vị đăng kiểm tăng cao. Nhất là từ ngày 15.2, Thông tư số 43/2023 sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 85/2014 quy định về cải tạo phương tiện giao thông cơ giới đường bộ (Thông tư 43) có hiệu lực, các trường hợp chủ phương tiện đã thực hiện việc thi công cải tạo xe cơ giới hoặc tự ý thay đổi đặc điểm xe cơ giới khác với giấy chứng nhận kiểm định, tem kiểm định đã được cấp trước ngày 15.2.2024 vẫn tiếp tục được nghiệm thu, kiểm định hoặc được lập hồ sơ thiết kế xe cơ giới cải tạo để được nghiệm thu, kiểm định. Theo tính toán, lượng phương tiện này sẽ khiến nhu cầu kiểm định xe tại các TTĐK tăng đáng kể.
Lỗi nào rớt đăng kiểm nhiều nhất ?
Trên các diễn đàn mạng xã hội, các lỗi phương tiện mà chủ xe gặp nhiều nhất chính là phạt nguội, lỗi phanh và khí thải. Ông Huỳnh Văn Thiệt thông tin, thời gian qua, rất nhiều trường hợp khách hàng đưa xe đến đăng kiểm nhưng không kiểm tra, tra cứu thông tin phạt nguội kỹ dẫn đến tình trạng xếp hàng chờ đăng kiểm mất thời gian, đến lượt kiểm định lại phải quay về vì đăng kiểm viên tra cứu thông tin phát hiện xe bị cảnh báo phạt nguội. Hiện nay, việc tra cứu phạt nguội đã đơn giản hơn rất nhiều vì đã tích hợp trên ứng dụng TTĐK, chủ phương tiện có thể chủ động tra cứu trước khi mang xe đến đăng kiểm để tránh mất thời gian.
Ngày 22.2, Ban Quản trị ứng dụng TTDK cũng thông báo: Khi sử dụng app TTDK để đặt lịch đăng kiểm, chủ xe sẽ nhận được thông tin về cảnh báo phạt nguội hoàn toàn tự động gửi về mục thông báo trên app TTDK và hiển thị thông báo này ngay trên màn hình điện thoại. Cụ thể, khi người dùng đặt lịch hẹn đăng kiểm thành công, hệ thống của app TTDK sẽ chủ động kiểm tra mỗi ngày và thông báo đến khách hàng nếu phương tiện có cảnh báo (lỗi phạt nguội dựa trên dữ liệu từ Cục Đăng kiểm VN). Thông báo sẽ được gửi trực tiếp đến phần thông báo trên app TTDK và hiển thị trên màn hình điện thoại của khách hàng.
Giám đốc nhiều TTĐK đánh giá việc xây dựng thêm tính năng mới trên app TTDK sẽ thu hút người dân sử dụng ứng dụng này, từ đó nâng cao tỷ lệ người sử dụng ứng dụng đặt lịch hẹn kiểm định trực tuyến, giúp các TTĐK chủ động theo dõi lượng xe, nhu cầu kiểm định của khách hàng để sắp xếp bố trí nhân sự.
Ngoài lỗi bị phạt nguội, các chủ xe chia sẻ khá nhiều trường hợp bị rớt đăng kiểm vì phanh, lốp và khí thải. Anh Nguyễn Văn Quyết, ngụ tỉnh Phú Thọ, kể: “Xe của tôi là Daewoo Lacetti đời 2007, đăng kiểm bị lỗi khí CO cao 7,4. Tôi đã súc thay bầu than, thay bơm xăng, lọc gió động cơ, thay dầu máy, thay nguyên bộ ống xả súc rửa rồi lắp lại nhưng chỉ số khí thải cũng chỉ giảm xuống 5,7. Đăng kiểm vẫn không đạt, phải ra về”. Còn anh Lê Tấn Tài (Cần Thơ) thì hoang mang về lốp xe: “Thông số lốp xe cũ của tôi trên sổ giờ mua không có hàng. Tôi thay lại một trong những thông số trên sổ, cùng kích thước mâm, mà vẫn bị mấy trạm bắt lỗi. Mà không thay như vậy thì tôi không có lốp mới để thay”.
Một số chủ garage cho biết, những trường hợp trên đây khá phổ biến khi các chủ xe đến đăng kiểm bị rớt, nhất là các xe đời cũ. Có nhiều trường hợp độ, chế nên rất khó chỉnh sửa. Về lốp xe, có nhiều đời xe không tìm được lốp zin, phải đi tìm hoặc hỏi thuê khắp nơi rất vất vả.
Đăng kiểm hiện đang thông thoáng, nhưng xe rớt đăng kiểm vẫn khá phổ biến. Điều này sẽ cộng dồn nếu vào cao điểm tháng 4, tháng 5 tới.
Tiêu chuẩn nhiều TTĐK còn bất nhất
Bộ GTVT vừa ban hành Thông tư 43/2023 sửa đổi, bổ sung Thông tư 85/2014 quy định về cải tạo phương tiện giao thông cơ giới đường bộ tạo nhiều thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp. Trong đó có 9 trường hợp xe cơ giới có sự thay đổi nhưng không được coi là cải tạo từ ngày 15.2.2024. Cụ thể gồm: việc lắp, thay thế hoặc tháo bỏ nắp che khoang chở hàng, hành lý của xe ô tô PICKUP nhưng không làm thay đổi kích thước lòng thùng hàng và kích thước bao của xe; lắp đặt thêm đèn sương mù dạng rời; thay thế cụm đèn chiếu sáng phía trước bằng cụm đèn đã được chứng nhận hoặc công bố hợp quy; thay thế bóng đèn thuộc cụm đèn chiếu sáng phía trước bằng bóng đèn loại khác có công suất tiêu thụ điện tương đương mà không cần phải can thiệp, thay đổi kết cấu của cụm đèn; thay đổi về kiểu dáng một số chi tiết của phần thân vỏ xe như: lưới tản nhiệt trước xe, cánh lướt gió…
Mặc dù vậy, sau hơn 1 tuần Thông tư 43 có hiệu lực, ghi nhận trên thị trường cho thấy nhiều trường hợp vẫn rớt đăng kiểm vì thay đổi kết cấu đèn. Có ý kiến phản ánh: “Tôi độ bi đèn xe khi đăng kiểm ở Đà Lạt bị rớt, nhưng khi đăng kiểm ở Phan Rang, Đồng Nai thì lại đậu. Nhiều trường hợp khác khoét chóa đèn, lên bi đều được qua hết. Như vậy các TTĐK cần thống nhất các tiêu chí để người dân đỡ hoang mang”.
Để giảm thiểu các thiệt hại không đáng có cho người dân và doanh nghiệp, Cục Đăng kiểm VN đề nghị các doanh nghiệp vận tải và người sử dụng xe, đặc biệt các phương tiện sắp đến hạn, đã đến hạn hoặc quá hạn đăng kiểm, các phương tiện thuộc đối tượng đã được gia hạn kiểm định tận dụng thời điểm tháng 2, tháng 3.2024 khi lượng phương tiện đến kiểm định chưa tăng cao, có thể đưa phương tiện đến kiểm định sớm. Chủ động khi trên đường về quê, đi công tác, du lịch, lấy hàng, giao hàng có thể vào bất kỳ đơn vị đăng kiểm nào tiện đường để kiểm định.
QUANG THUẦN
23/02/2024
